नेपालीमा केही प्रचलित उखान छन् । अतिले गर्छ खति । औषधि पनि खान नजानेमा विष हुन्छ । बाँदरको हातमा नरिवल ।

अहिले मोवाइल प्रयोगको सन्दर्भमा यिनै उखान मेल खान्छ ।

मोबाइल आफैमा एक बहुउपयोगी उपकरण हो । संवाद स्थापित गर्नदेखि सन्देश आदनप्रदान गर्नसम्म, मनोरञ्जन लिनदेखि उपयोगी जानकारी समेट्नसम्म । प्रयोग गर्न जान्नेका लागि मोबाइल जति उपयोगी छ, दुरुपयोग गर्नेका लागि उत्तिकै हानिकारक पनि । केही बर्षअघि अमेरिकामा एउटा रमाइलो सर्वेक्षण भएको थियो, मोबाइलको प्रयोग सम्बन्धी । उक्त सर्वेक्षणमा के देखियो भने मान्छेहरुले केही समयका लागि यौन त्याग्न सक्छन् तर मोबाइल त्याग्न सक्दैनन् ।

यसको अर्थ हामी मोबाइलमा कति लिप्त हुँदैछौं भन्ने हो ।

त्यसैले त यसले हाम्रो समय मात्र बार्बाद गरिरहेको छैन, स्वास्थ्यमा अनेकन समस्या पनि निम्त्याइरहेका छन् । मोबाइल हातमा पर्न साथ हामी गेम खेलेर घण्टौ विताइदिन्छौं । फेसबुक चलाएर रात विताइदिन्छौं । अहिले मोबाइल हाम्रो लागि कुलत बनेको छ ।

मोबाइलमा लिप्त भएकाले धेरै अहिले अनिद्राको शिकार भएका छन् । खानपानको तालिका बिग्रिएको छ । बेचैनी बढाएको छ । खासगरी कलिला बालबालिका, किशोरपुस्ताका लागि मोबाइल घातक बन्दैछ ।

विषेशज्ञ भन्छन्, बालबालिकालाई मोबाइल दिनु भनेको उसलाई एक ग्राम कोकीन पनि सँगै दिनु जस्तो हो । बच्चा जव मोबाइलको सम्पर्कमा आउँछ त्यसपछि उसको सही ढंगले मानसिक विकास हुन पाउँदैन । मोबाइलको कारण बच्चाको मस्तिष्क कमजोर बन्छ । मोबाइलबाट निस्कने रेडियो तरंगले दिमागमा मात्र गहिरो प्रभाव पार्दैन की सुन्ने क्षमतामासमेत ह्रास आउँछ ।

मोबाइलमा झुन्डिएपछि बालबालिकाहरुले एकै स्थानमा घण्टौं समय बिताउँछन् । घर बाहिरको खेलकुदमा रुची राख्दैनन् । शारीरिक गतिविधि न्युन हुन्छ । अर्थात यसले उनीहरुको शारीरिक विकास र तन्दुरुस्तीमा असर पर्छ । मोटोपन, मधुमेह जस्ता रोगको भय बढाउँछ ।

सामान्य रुपमा हेर्दा मोबाइलको स्क्रिनले आँखामा सोझो असर पर्छ । यसको कारण आँखाको दृष्टिसमेत कमजोर हुन सक्छ । चिकित्सकहरुका अनुसार हरक्षण मोबाइल खेलाइरहने व्यक्ति क्रोनिक ड्राई आई सिन्ड्रोमबाट पीडत हुन सकिन्छ ।

फोनलाई लामो समय मुटुको नजिक राख्नु हुँदैन । गोजीमा लामो समय राख्दा पनि स्वास्थ्यमा असर पुग्न सक्छ । स्मार्टफोनलाई कहिल्यै पनि सिरानी मुनि राखेर सुत्नु हुँदैन । यसले अनिद्राको समस्या निम्त्यान सक्छ । अनिद्राको समस्या पनि ठूलो रोग हो । गर्धन बढी झुकाएर मोवाइल चलाउँदा गर्धनलाई जोड्ने हाड सम्बन्धी विभिन्न रोग देखा पर्छ ।